Najstarszy wizerunek (jeszcze nie heraldyczny) orła jako znaku polskiego widnieje na okolicznościowym denarze Bolesława Chrobrego z około 1000 roku. Trzeba jednak zaznaczyć, że niektórzy widzą na tym denarze wizerunek innego ptaka: gołębia, koguta albo pawia. Szerzej o tym pisze autor strony „Orzeł na denarze Bolesława Chrobrego”. Najstarsze przedstawienie orła w postaci zbliżonej do heraldycznej znajduje się na brakteacie Kazimierza Sprawiedliwego z około 1177 roku. Natomiast najstarszy heraldyczny wizerunek orła widnieje na pieczęci Kazimierza I opolsko-raciborskiego z 1222 roku na tarczy trzymanej przez jeźdźca. Ponieważ jednak wspomniane znaki nie były dziedziczone, więc uznawane są za osobiste godła książęce nie zaś za herby. Z tego powodu uznaje się, że pierwszy herbowy wizerunek orła znajduje się na pieczęci Henryka Pobożnego z około 1224 roku jako herb księstwa śląskiego.
Najstarsze wizerunki ukoronowanego orła w herbie Królestwa Polskiego widnieją na pieczęci majestatycznej króla Przemysła II z 1295 roku i na o kilka lat młodszej płycie nagrobnej Henryka IV Probusa. O herbie państwa polskiego można mówić dopiero po koronacji Przemysła II w 1295 roku. Od jego panowania biały a właściwie srebrny orzeł w koronie na czerwonej tarczy staje się rzeczywistym herbem Polski jak też dynastii piastowskiej. Pierwowzorem orła wojskowego są dawne znaki rodowe umieszczane na herbach rycerskich. Najliczniejszą grupę reprezentowały wówczas herby wyobrażające strzałę, podkowę, półksiężyc, gwiazdę, topór lub pierścień. Rycerze tego samego oddziału nosili jednakowe znaki rozpoznawcze, a dowódcy wyróżniali się dodatkowym emblematem – zwanym klejnotem. Władcy Polski, począwszy od Króla Polski Władysława Łokietka, stosowali klejnoty wyobrażające znak orła z podniesionymi ku górze skrzydłami.
Pomimo, że Łokietek i Kazimierz Wielki używają też herbu ziemi kujawskiej jako własnego herbu, a Przemyślidzi i Andegawenowie mają własne herby dynastyczne, wszyscy kolejni królowie posługują się Orłem Białym jako znakiem Królestwa Polskiego.
Z nastaniem dynastii jagiellońskiej pojawiła się nowa sytuacja. Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie utworzyło nowe państwo – Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Orzeł Biały oczywiście pozostał herbem Królestwa Polskiego (Korony), choć nie był już herbem dynastycznym, gdyż Jagiellonowie używali własnego. Jednak od czasów Zygmunta Starego orzeł ponownie nabrał znaczenia herbu dynastii, co podkreślano przez umieszczanie monogramów na jego piersi: S – Zygmunt (Sigismundus) Stary, SA – Zygmunt August, A – Anna Jagiellonka.
W czasach panowania królów
elekcyjnych Orzeł Biały pozostaje herbem Królestwa Polskiego (Korony). Z
biegiem czasu zmienia się rysunek orła, kształt noszonej przez niego korony
(korona zamknięta, zwieńczona krzyżem w miejsce stosowanej do tej pory korony otwartej)
oraz pojawiają się insygnia królewskie (berło i jabłko) trzymane przez orła w
szponach. Na piersi umieszczany bywa herb panującego. Pierwsze orły na czapkach wojskowych wprowadził król August II
Mocny. Zostały one umieszczone
na kaszkietach grenadierskich gwardii
pieszej koronnej. Oficerowie gwardii nosili orły białe, z saskim herbem na
piersiach, na niebieskim tle, a żołnierze tłoczone z mosiądzu. Ponadto nad orłem
umieszczono biało-niebieskie inicjały królewskie AR. W ramach
reformy mundurowej z 1764 roku zastosowano w husarii, oddziałach pancernych i lekkiej jeździe oznaki
metalowe w formie tarcz z inicjałami królewskimi SAR. Wydane 11 marca 1791 rok przepisy mundurowe wprowadziły dla wszystkich
żołnierzy orła blaszanego z monogramem królewskim. Orzeł w tej wersji jest dość
nieregularny i ma rozwarte skrzydła z przechylonym w bok korpusem.
Po III rozbiorze Polski (1795)
Orzeł Biały pozostawał w ukryciu lub na emigracji, by wrócić wraz z wojskami
napoleońskimi – na sztandarach, znakach wojskowych i w herbie Księstwa Warszawskiego (w
drugim polu za herbem Saksonii). Po upadku Napoleona (w 1815) podzielono Księstwo warszawskie, ale powstało
Królestwo Polskie zjednoczone z Cesarstwem Rosji (tzw. Królestwo Kongresowe). W Księstwie Warszawskim orzeł nie był powszechnie stosowanym znakiem
żołnierza, ale po 1809 roku coraz częściej pojawiał
się na czapkach wojskowych.
Wojska Królestwa zachowały odrębne
znaki wojskowe z Orłem Białym. W czasie powstania listopadowego (1830-1831)
często używano tych samych znaków. Wzory orła armii Królestwa Kongresowego
w powstaniu listopadowym dostosowywano
do wielkości nakryć głowy. Piechota nosiła na stosunkowo niskich czapkach
niewielkie orły przypięte do biało-czerwonych kokard. W pułkach kawalerii na
tarczach orła umieszczano czasem nazwy jednostek.
W czasie powstania listopadowego (1830-1831) często używano tych samych znaków. Po upadku powstania listopadowego Orzeł Biały powracał na sztandary w czasie powstania w 1848 i powstania styczniowego (1863-1864). W czasie Wiosny Ludów noszono na czapkach orły bez korony, zbliżone kształtem do znaków powstania listopadowego. W oddziałach powstania styczniowego kształt orła określała Instrukcja mundurowa, opracowana przez Rząd Narodowy w maju 1863 roku. Przewidywała ona: "Czapkę rogatą granatową, wysoką na 5 cali, po lewej stronie klamrę z orłem białym w czerwonym polu, podpinkę skórzaną, daszek czworokątny, szeroki cali dwa, długi cali sześć".
Orły strzeleckie w I Brygadzie Legionów były bez korony, o braku korony zadecydował przypadek. Wzór na polecenie Piłsudskiego przygotował Czesław Jarnuszkiewicz, którego rodzina posiadała oryginalną sztancę z okresu Królestwa Kongresowego. Wzór Jarnuszkiewicz wykonał z kruchej blachy i korona się odłamała, czego nie zauważono. Na podstawie tego wzoru wykonano, później orzełki na czapki. Jest też inna wersja. Być może chodziło o nawiązanie do XIX-wiecznego rewolucyjno-patriotycznego nurtu, którego symbole narodowe - orły, pozbawione były korony.„ Po wybuchu w 1914 roku I wojny światowej Orzeł Biały pojawił się we Francji na sztandarach polskich żołnierzy (Bajończyków, Hallerczyków …). Niemcy i Austriacy pozwolili na używanie znaku Orła na terenach okupowanych przez siebie terenach byłego Królestwa Kongresowego. W 1916 roku cesarze Austrii i Niemiec ogłosili utworzenie Królestwa Polskiego. W 1917 roku na wyemitowanych banknotach umieszczono wizerunek Orła, który można uznać za pierwsze od kilkudziesięciu lat oficjalne użycie Orła jako godła państwowego.
W pierwszym okresie niepodległości Polski istniała duża różnorodność wzorów orła wojskowego. Dopiero w 1919 roku zaczął obowiązywać jednolity orzeł . Charakteryzował się rozpostartymi do lotu skrzydłami i koroną. Wykonany z ciemno-oksydowanej blachy, o wysokości od dołu tarczy do szczytu korony 5 cm. Orzełka na czapce oficerskiej przypinano tak, aby potną częścią tarczy przykrywał górny sznurek naszyty dokoła otoka. Na czapce szeregowych zaś tak, aby tarcza orzełka wypadała na środku otoka. Na tarczy amazonek widniał numer pułku lub nazwa broni. Wzór orła bez tarczy amazonek zaczęto też nosić na barwnych patkach mundurów generalskich oraz na guzikach. Ponadto oficerowie Sztabu Generalnego mieli znak orła na kołnierzach kurtek. Orzełek noszono także na obowiązujących wówczas hełmach francuskich wz. 1915. Przymocowany był do przedniej części dzwonu hełmu. Na innych typach hełmów do roku 1930 orzełki malowane białą farbą. Po odzyskaniu niepodległości (w 1918) próbowano wprowadzić wizerunek Orła bez korony. Ostatecznie w 1919 roku przyjęto wzór Orła nawiązujący do Orła sprzed rozbiorów.
Zgodnie z właściwą heraldyce nomenklaturą godło jest tylko elementem herbu, np. godłem Polski jest Orzeł Biały, natomiast tenże orzeł umieszczony na tarczy herbowej w czerwonym polu jest już herbem Polski, a więc pełniejszą i dostojniejszą formą identyfikacji. W okresie walki o niepodległość posługiwano się wizerunkiem godła jako znaku Polskości. Od początku 1920 roku weterani powstania styczniowego nosili na czapkach orły z wypukłą złoconą literą "W" na piersi orła oraz również złoconą datą "1863" znajdującą się na tarczy amazonek .
W 1920 roku w Marynarce Wojennej wprowadzono dla szeregowych „orzełek biały metalowy, umieszczony na przedzie czapki, w środku nad wstążką. Na ryngrafie złota kotwica”. Podchorążowie nosili orzełki oficerskie wykonane z metalu, lecz bez wieńca z liści laurowych. Dla oficerów wprowadzono emblemat: orzełek haftowany srebrem, ryngraf ciemnogranatowy, na ryngrafie złotem haftowaną kotwicę oraz wieniec z liści laurowych. Również urzędnicy nosili takiego samego orzełka jak oficerowie, tylko zamiast wieńca laurowego na ryngrafie znajdowały się dwie skrzyżowane małe gałązki laurowe. Ostatecznie orła w koronie jako godło państwowe wprowadzono ustawą uchwaloną przez Sejm Ustawodawczy 1 sierpnia 1919. Oficjalny wizerunek godła przypominał orła Stanisława Poniatowskiego i był używany do 1927, kiedy powstała nowa wersja według projektu Zygmunta Kamińskiego. Odrzucono tradycyjną formę, zastępując ją nową , m.in. usunięto krzyż z korony, dodano dwie pięcioramienne rozety. W 1927 roku przyjęto nowy wzór herbu państwowego wg projektu Zygmunta Kamińskiego.
Żołnierze Batalionów Chłopskich, wchodzących w skład Armii
Krajowej, mieli na opaskach wizerunek orła na czerwonym pasie barw narodowych,
między literami WP i AK. Na pasie białym widniały litery B. Ch.
Żołnierze Armii Ludowej mieli opaskowe orzełki naszyte na
podobieństwo tarcz szkolnych. AK-owcy rezygnowali przeważnie z orła na
opasce, malując go za to jak największego i jak najbielszego na swych hełmach
lub doczepiali do beretów ręcznie wycinanego z puszek od konserw lub zachowanego
w domu przedwojennego orzełka garnizonowego. Po odzyskaniu niepodległości wszystkie siły polityczne były zgodne że
godłem ma być Orzeł Biały. Kwestia sporna dotyczyła korony. Przeciwko jej
umieszczeniu nad głową orła byli politycy Polskiej Partii
Socjalistycznej oraz działacze ruchu ludowego.
Po II Wojnie Światowej wraz z władzą komunistyczną w Polsce pojawił się orzeł bez korony. Pierwszym takim wizerunkiem był orzeł
zaprojektowany przez Janinę Broniewską dla I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki tzw „KURICA” Był to rzekomy orzeł piastowski, rzekomo z grobowca Władysława Hermana. Nie był lubiany przez żołnierzy,
przez co niejednokrotnie na froncie wymieniali je na orzełki wz.19, czasem z
odciętą koroną. Ostatecznie w PRL używano poprawianych rysunków orła Zygmunta Kamińskiego – zawsze
bez korony.
Pierwsze orły na czapkach wojskowych wprowadził król August II Mocny. Zostały one umieszczone na kaszkietach grenadierskich gwardii pieszej koronnej. Oficerowie gwardii nosili Orły Białe, z saskim herbem na piersiach, na niebieskim tle, a żołnierze tłoczone z mosiądzu. Ponadto nad orłem umieszczono biało-niebieskie inicjały królewskie AR. W ramach reformy mundurowej z 1764 roku zastosowano w husarii, oddziałach pancernych i lekkiej jeździe oznaki metalowe w formie tarcz z inicjałami królewskimi SAR. Wydane 11 marca 1791 rok przepisy mundurowe wprowadziły dla wszystkich żołnierzy orła blaszanego z monogramem królewskim. Orzeł w tej wersji jest dość nieregularny i ma rozwarte skrzydła z przechylonym w bok korpusem. Umieszczenie orła na czapkach doprowadziło o zmiany ceremoniału wojskowego. Do tej pory oddawano honory przez ukłon i zdjęcie kapelusza, a teraz prezentowano broń i przykładano rękę do daszka czapki.
30 maja 1936 minister spraw wojskowych, generał dywizji Tadeusz Kasprzycki „wprowadził dla żołnierzy lotnictwa nową barwę munduru stalowo-niebieską oraz nowe typy niektórych przedmiotów umundurowania”. Jednym z nowych przedmiotów umundurowania był „orzełek na czapce dla żołnierzy lotnictwa wzoru dotychczasowego w obramowaniu skrzydeł husarskich”. Na czapkach oficerskich orzełek był haftowany nićmi metalowymi, oksydowanymi na stare srebro, na usztywnionej podkładce sukiennej. Na czapkach dla szeregowców orzełek był wykonany z białego metalu i oksydowany na stare srebro. Nowe godło symbolizowało zwycięstwa polskiej husarii spod Kircholmu i Wiednia.
Rząd Rzeczypospolitej na Uchodźstwie oraz wszelkie ruchy niepodległościowe używały zawsze herbu z orłem w koronie. Ukoronowany Orzeł Biały symbolizował suwerenność Polski. Dlatego w 1989 roku przywrócono herb Polski przedstawiający ukoronowanego Orła Białego wg wzoru przedwojennego (z niewielkimi zmianami). Korona została przywrócona 31 grudnia 1989 r. ustawą z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (art. 1 p. 19). Jednakże nowy wzór godła został wprowadzony dopiero 22 lutego 1990 r. ustawą z dnia 9 lutego 1990 r. o zmianie przepisów o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej.
https://pl.wikipedia.org/wiki/God%C5%82o_Polski
https://pl.wikipedia.org/wiki/Polski_orze%C5%82_wojskowy
http://www.orzelbialy.org/historia.htm
https://poznajhistorie.org/exhibits/show/-jaki-znak-tw--j----polskie-ba/jak-zmienia---si---wizerunek-o